ერთი გასროლის ფასი
ანდრია რუხაძე
დადგა 1939 წელი. მსოფლიოში დაიწყო მეორე მსოფლიო ომი. მაშინდელი სამბჭოთა კავშირის ყველა ქვეყანას შეეხო იგი, მათ შორის საქართველოსაც. უამრავი ქართველი ვაჟკაცი გაიწვიეს ომში. თითქმის ოჯახი აღარ დარჩა, ერთი, ორი თუ მეტი შვილი არ გაემეტებინა სამშობლოს დასაცავად.
ომი ჩვენს ოჯახსაც შეეხო. ქიტესაშვილების ოჯახიდან უფროსი ვაჟი-ვალერი- გაიწვიეს, უმცროსი- ზაქარია- მშობლებმა არ გაუშვეს, თუმცა თავად ისე უყვარდა სამშობლო და ისე ერჩოდა გული, რომ გაიპარა და ფრონტის წინა ხაზზეც აღმოჩნდა.
ერთ დღესაც ოცეული ხანგძლივი შეტაკების შემდეგ უსაფრთხო ადგილზე ისვენებდა, იარაღიც კი აყრილი ჰქონდათ და შეექცეოდნენ კონსერვირებულ საჭმელს. ზაქარია მათ შორის ყველაზე უმცროსი იყო. ადგილზე ვერ ისვენებდა, მიმდებარე ტერიტორიას ათვალიერებდა. ამ დროს შეამჩნია, რომ გერმანელელი მზვერავი ჩასაფრებული იყო და იარაღს მის თანამებრძოლებს უმიზნებდა. ზაქარია არჩევნის წინაშე დადგა: ან უნდა მოეკლა და მეგობრები გადაერჩინა, ან განგაში უნდა აეტეხა. მაგრამ ამას ვერ მოასწრებდა, იქამდე გერმანელი რამდენიმე კაცს შეიწირავდა.
სწორედ აღნიშნულ მომენტში ზაქარია დიდი განსაცდელის წინაშე დადგა. მას აქამდე დამიზნებით კაცი არ ჰყავდა მოკლული. ბიჭმა ფრთხილად გადმოიღო იარაღი და მტერს დაუმიზნა. ამ მომენტში სამიზნეზე დედის სახე დაუდგა, რომ გაესწროლა, დედის გამოსახულებას მოხვდებოდა. დიდი სულიერი ბრძოლები გადაიტანა, თვალები მოხუჭა და დედას შესთხოვა, მხარი დაეჭირა. მოწინააღმდეგე რომ არ გაენადგურებინა, ადამიანები დაიხოცებოდნენ. როგორც ჩანს, ღმერთმა შეისმინა მისი ვედრება: როცა თვალები გაახილა და მტერი ხელახლა სამიზნეში ამოიღო, იქ დედა აღარსად ჩანდა. მან გამოჰკრა სასხლეტს თითი და ჩასაფრებულ მზვერავს თავში ესროლა. ისეთი შეგძნება დაეუფლა, თითქოს საუკუნე გავიდა, არადა, ყველაფერი წამებში მოხდა. ოცეული გადარჩა. ეს ამბავი სტალინამდეც მივიდა და ერთ დღესაც, როცა ჯარისკაცები აკობში ისხდნენ, მეთაურმა გამოიძახა, ზაქარია თავად სტალინის წინაშე აღმოჩნდა. მან გაუღიმა, გმირობისთვის შეაქო და საკუთარი ხელით დაჰკიდა გულზე მედალი. წარმომიდგენია, რას გრძნობდა ამ დროს ბიჭი, რომელმაც ბოლოდე ვერც კი გაიაზრა ის, რომ საკუთარი სიცოცხლე არ დაინანა სხვათა გადასარჩენად.
უხმო სიმღერა
ანდრია ბაღათურია
როდესაც ის დაბრუნდა
ანასტასია ხერგიანი
მე კიდევ ვდარდობდი
თამარ ქაფიანიძე
მთელი სამყარო გამოკეტილია სახლში რადგან პანდემიაა, გავრცელებული არის ვირუსი. ახლა ზაფხულია, მაგრამ ვერ ვიტყვი რომ სკოლაში სიარულის პერიოდი ზაფხულისგან რამით განსხვავდება, მაინც სახლში ვსხედვართ. მალე ჩემი დაბადების დღე მოვა, გეგმები ბევრი გვაქვს. თან დაბადების დღე მიხარია თან ის რომ ეგ ვირუსი მე და ჩემს ოჯახს ერთხელაც არ შეგვხებია. შემიძლია ვთქვა, რომ იღბლიანები ვართ. გადის კვირა და ამ ღამეს თენდება ჩემი დაბადების დღე, უნდა მიხაროდეს, მაგრამ არ მიხარია, რაღაცნაირად ვარ, სუსტად და არაფრის თავი არ მაქვს, ექიმს იძახებენ და მეუბნებიან, რომ კორონა დამიდასტურდა. რა მაგარია, არადა ვიძახდი ეგ ჩვენ არ შეგვხებია თქო და შეგვეხო, თანაც ჩემ დაბადების დღეს. როგორც ვხვდებით ამ დაბადების დღეზე არაფერი არ მომხდარა, უბრალოდ სახლში ვისხედით ( იმასაც ვერ ვიტყვი, რომ დიდად რამის თავი მქონდა). ამ ამბავმა გაიარა და დამავიწყდა კიდევაც ჩემი ‘უიღბლობა’, მაგრამ აღმოჩნდა ისე, რომ შემდეგ წელსაც პანდემია იყო და ისევ სახლში ვსხედვართ, ზაფხული ხელმეორედ ახლოვდება და მოუთმენლად ველი საკუთარ დაბადების დღეს, მაგრამ როგორც ჩანს ის მე იგივე სიხარულით არ მელოდა. ისევ იმ ვირუსმა შეგვიპყრო ჩემი დაბადების დღემდე ერთი დღით ადრე. მოკლედ რომ ვთქვა ვირუსმა ორი წლის განმავლობაში თავი არ დამანება. ამ ამბების მერე 5-4 წელი გავიდა და ჩემს ყოველ დაბადების დღესზე ეს მახსენდება, მაგრამ ამჯერად მეცინება, მაშინ კი ძალიან მწყინდა. რა უბრალო და ჩვეულებრივი რამ ყოფილა, მე კიდევ როგორ ვდარდობდი
მართა ბერიძე
დაუძლურებული ხელი
ანდრია ბზეკალავა
იოსებაშვილების საიდუმლო ციხე
ნიკოლოზ ფიჩხაია
ერთ პატარა სოფელში, მთების ძირში, ცხოვრობდა იოსებაშვილის ოჯახი. ოჯახში იყო ბებია, მშობლები და ორი ბავშვი – ნინო და ლუკა.
ყოველ დილით ბებია მარიკა ადრიანად იღვიძებდა, თონეში პურს აცხობდა და მთელი ეზო სურნელით ივსებოდა. ნინო სკოლაში წასვლის წინ ყოველთვის ცდილობდა ბებიას დახმარებოდა, მაგრამ ბებია ეფერებოდა და ეუბნებოდა:
შენ სწავლაზე იზრუნე, ბებო, ჩემი საქმე მე ვიცი.
ლუკა ყველაზე პატარა იყო და მუდამ უცნაურ თავგადასავლებს იგონებდა. ერთხელ მეგობრებთან ერთად სოფლის ბოლოს პატარა ტყეში წავიდა და იქ „საიდუმლო ციხე“ ააშენა ტოტებითა და ქვებით. როცა მშობლებმა გაიგეს, ცოტა გაუბრაზდნენ, მაგრამ ბოლოს მაინც გაეცინათ – ყველა ბავშვი ხომ ოცნებობს საკუთარ ციხესიმაგრეზე?
მშობლები, გიორგი და თამარი, შრომისმოყვარე ადამიანები იყვნენ. მამა მეზობელ სოფელში მასწავლებლად მუშაობდა, ხოლო დედა შინ საქონლის მოვლას და ყველის კეთებას ასწავლიდა შვილებს. ოჯახში ყოველთვის სიყვარული, სიხარული, ჰარმონია და ურთიერთპატივისცემა სუფევდა.
ერთხელ ზაფხულში, როცა მთები მწვანედ შეიმოსა, იოსებაშვილებმა მთის კალთაზე გასეირნება და წახემსება გადაწყვიტეს. ყველანი ერთად, ბებიიდან დაწყებული ბავშვებით დამთავრებული, სიმღერას და ნავარდს შეუდგნენ. იმ დღეს ლუკამ თავისი „საიდუმლო ციხეც“ ყველას აჩვენა, და ნინომ პატარა ლექსიც წაიკითხა.
იმ საღამოს ბებია მარიკამ თქვა:
– ოჯახი, სადაც ერთმანეთის სიყვარული, თანადგომა, პატივისცემა და ერთგულება სუფევს, ყველაზე დიდი სიმდიდრეა. შეიძლება ისინი ხელმოკლედ ცხოვრობდნენ თუმცა ჰყავდათ ერთმანეთი. მართალიც იყო, იოსებაშვილების ოჯახს შეიძლება არანაირი სიმდიდრე გააჩნდა, მაგრამ სინამდვილეში მათ ჰყავდათ ერთმანეთი.
რა მარტივი რამაა…
ბარბარე მანწკავა
ოთახში ჩემი ხუთი წლის და შემოვიდა, ჩემკენ გამოექანა ქაღალდით ხელში და კაცუნას დახატვა მთხოვა. რა თქმა უნდა ჩემთვის უნდა ეთხოვა, ჩემნაირი უსაქმური ამ სახლში ხომ მეტი არავინაა?! მე უხალისოდ ავიღე ქაღალდი და რაღაცა მივუჯღაპნე, წესიერად ვერც მე მივხვდი რა იყო, მაგრამ ეკატო გახარებული და კმაყოფილი გამომეტყველებით გაბრუნდა მშობლების საძინებელ ოთახში. არადა ჩემგარდა კიდევ სამი მონა–მორჩილი ყავდა ეკას და მაინც და მაინც მე ამირჩია, მე კიდევ მაგის დრო მქონდა?! ხვალე სკოლა იწყებოდა, მეშვიდე კლასში გადავდიოდი, მათემატიკამ სამი ტონა დავალება მიგვცა, ზაფხულში არ გამხსენებია და ახლა მიწევს ყველაფრის წერა. ალბათ ყველაფერს მაინც ვერ მოვასწრებ.
უკვე ძალიან დაგვიანდა. თვალები მეხუჭება და ნერვები მაქვს მოშლილი, რომ ამდენი მოგვცეს დავალება. ეკატო კიდევ ჩემს გარშემო დახტის და მექაქანება როგორ უხარია მოსამზადებელში შესვლა. განა მაგის დრო მაქვს?! ეკას დავუყვირე, თავი მომაბეზრე მეთქი. სამწუხაროდ ამან ძალიან ცოტა ხნით იმოქმედა. დაიკო ისეთი ბავშვი არ იყო რომ ყოველ ხმის აწევაზე ტირილი მოერთო. ცოტა ხანში ისევ განაგრძო ტვინის შეჭმა. მივხვდი, რომ აზრი არ ქონდა ყვირილს და ჩხუბს, ამიტომ უბრალოდ წავედი დასაძინებლად და დავაიგნორე ის ფაქტი, რომ დავალებების დაახლოებით ათი პროცენტი გაუკეთებელი დამჩა.
რომ ვთქვა, მეშვიდე კლასამდე ბეჯითად ვსწავლობდიო, მოგატყუებთ, მაგრამ ჩემი თავის და დედას წინაშე პირობა დავდე, რომ მეშვიდე კლასიდან ბეჯითად და მონდომებით ვისწავლიდი.
გათენდა დილა. მე მეშვიდე კლასში გადავედი. ეკატოს გარდა მე კიდევ სამი და მყავს: ანასტასია, რომელიც ჩემზე ერთი წლით პატარა იყო და მეექვსეში გადავიდა, ქეთევანი, რომელიც ჩემზე ორი წლით დიდი იყო და მეცხრეში გადავიდა, კიდევ კესარია რომელიც მეთორმეტეში გადავიდა. ყველანი ერთად, დედას და ეკატოს ჩათვლით, წავედით სკოლაში.
რაც უფრო დიდი დრო გადიოდა სკოლის დაწყებიდან, მით უფრო რთულდებოდა პროგრამა და მით უფრო ბევრ დავალებებს გვაძლევდნენ. სკოლიდან უკვე დაღლილი მოვდიოდი და სახლში კიდევ დავალებები მელოდნენ! არადა ჩემს დებს საერთოდ არ ეტყობოდათ ეგეთი დაღლა მეცადინეობისგან, (ალბათ იმიტომ რომ ყველა, ჩემ გარდა, ბეჯითი იყო და მიჩვეულები არიან ბევრ მეცადინეობას) ეკატოს საერთოდ მგონი უფრო ბევრი დრო გაუჩნდა იმოსთვის, რომ მე ტვინი შემიჭამოს. ვერ ვხვდებოდი რატომ მოდიოდა ეკა მაინც და მაინც ჩემთან, თუმცა, ალბათ იმოტომ რომ ყველა დაკავებული იყო და დრო არავის ქონდა მასთან სათამაშოდ და მე ბავშვობაში განსაკუთრებულად ბევრ დროს ვატარებდი მასთან ერთად, მაგრამ ეგ დრო გავიდა, მე აღარ ვარ ისეთი უდარდელი როგორიც მაშინ ვიყავი და აღარ მაქვს იმდენი დრო, რომ მას ვეთამაშო.
ერთხელ, კვირა დღით, როცა სამეცადინო როგორც იქნა აღარ მქონდა, დედასთან მივედი და საკმაოდ საჭირო თემაზე დავუჭყე საუბარი: –დე, სალაპარაკო მაქვს და ძალიან გთხოვ მომისმინო. –რა იყო, ალექსანდრა? –ჩემი აზრით ეკატოს ძიძა სჭირდება. –განა? რისთვის? –იმისთვის რომ ყოველ ჯერზე რომ მოსწყომდება მე აღარ შემაწუხოს… სიტყვაც არ მქონდა დამთავრებული რომ დედას სიცილი აუტყდა. –დე, სერიოზულად ვამბობ! მეცადინეობაში მიშლის ხელს! დედა დამშვიდდა და მითხრა –მომისმინე კესო! შენი დამსახურებაა, რომ ეკატო შენთან ასე კარგას გრძნიბს თავს. ცოტას თუ დაფიქრდები მიხვდები, რა ბედნიერება როცა უმცროს დაიკოს უხარია შენთან ყოფრა და შენს გვერდით კომფორტულად გრძნობს თავს. იცი, ზოგი და–ძმა საერთოდ ერთმანეთს არ ეკონტაქტებიან. განა შენ ასეთი ურთიერთობა გინდა შენს დებთან? იცოდე, რომ როცა შენც და ეკატოც გაიძრდებით, შენთვითონ მოგინდება მასთან დროის გათარება და ამ ჯერზე ის შეგაქცევს ზურგს. ახლა კი წადი აქედან და ეთამაშე შენს დას, როგორც ვიდი დავალებები აღარ გაქვს.
მთელი მისი ლაპარაკის განმავლობაში ვცდილობდი შემეწყვეთინებინა და თავის დასაცავად მეთქვა რამე, მაგრამ გამბედაობა არც ერთხელ არ მეყო. მე უბრალოდ უხმოდ ავდექი სავარძლიდან და წავედი ოთახში. შემდეგი რამდენიმე დღე, როცა სამეცადინოდ შევდიოდი ჩემს ოთახში უბრალოდ კარებს ვკეტავდი, მართალია ეკა გარედან მიბრახუნებდა და მეუბნებოდა გამიღეო მაგრამ მე ამას ყურადღებას არ ვაქცევდი, მარტო იმ შემთხვევაში ვაღებდი თუ რომელიმე ჩემი უფროსი და, ან დედა მეტყოდა გამეღო მისთვის კარები, მაგრამ იმ შემთხვევაშიც თუ ეკა ოთახში შემოვიდოდა, მე მას უბრალოდ ვაიგნორებდი და ისიც მალე გადიოდა ოთახიდან. რამდენიმე ხანი ასე გრძელდებოდა და მერე მან საერთოდ შეწყვიტა ჩემს ოთახში შემოსვლა. თავიდან ვფიქრობდი რომ ძლივს თავიდან მოვიშორე ის შეუგნებელი გოგონა, მაგრამ მერე, დრო და დრო ოთახიდან რომ გამოვდიოდი, ვხედავდი როგორ ეთამაშებოდნენ მორიგეობით ეკატოს ჩემი დები, კესარიაც კი, იმის და მიუხედავად რომ აბიტურიენტი იყო, მაინც ახერხებდა დღეში თხუთმეტი წუთის გამოყოფას. ამ სანახაობაზე სახეზე თბილი ღიმილი მეფინებოდა, მაგრამ ეს ღიმილი იმ წამსვე სადღაც გაქრებოდა როცა ეკატოს ვეკითხებოდი შეიძლება თუ არა მათთან ერთად თამაში და ის მპასუხობდა ეს თამაში მართო ორშიაო. რამდენიმეჯერ რომ განმეორდა ეს შემთხვევა და ეკატოც რომ აღარ შემოდიოდა ჩემთან ოთახში მივხვდი, რომ მასთან თამაშით არა მარტო მას არამედ ჩემს თავსაც ვართობდი, მეც მომწონდა ეკასთან თამაში. ასევე იმას მივხვდი რომ მარტოობაში ვერ ვმეცადინეობ, თავისებური გარემო იქმნებოდა როცა ეკა ჩემს მაგიდასთან იჯდა და თვალ–ყურს ადევნებდა იმას, თუ როგორ ვმეცადინეობდი და თვალს არ აშორებსა ჩემი ხელის მოძრაობას, მერე ქაღალდს და კალამს მომთხოვდა და ისიც ცდილობდა ჩემს ნაირად დაეწერა რამე, მე ყოველ ჯერზე მეცინებოდა როცა მის ასეთ დაუზარელ შრომას ვუყურებდი. ეს თავისებურ მოტივაციას მაძლევდა, მეც ისევე მემეცადინა როგორც ის მეცადინეობდა, ოღონდ ეს ყველაფერი ქვეცნობიერად ხდებოდა, მე ვერ ვიაზრებდი ამას.
ერთხელ, შუა დღეზე, მე ადრე მოვრჩი დავალებებს და ეგრევე წავედი ეკასთან. ის თავიდან თითქოს მოღუშული მიყურებდა, მაგრამ რომ შევთავაზე თმაში, ცდუნებას ვეღარ გაუძლო და ეგრევე ხალისიანად დამეთანხმა, ის არ იყო ისეთი ბავშვი რომელიც დიდი ხნით გაებუტებოდა ვინმეს. ამის შემდეგ მას ხშირად შეხვდებოდი ჩემს მსგიდასთან, რაღაცის ხატვით ან წერით გატაცებულს (სხვათაშორის საკმაოდ შეგნებული ბავშვია თუ სწორად დაელაპარაკე). რა მარტივი რამ ყოფილა ამის გააზრება და მიხვედრა მე კი ყველაფერი როგორ გავაპრობლემე.
დაკარგული გასაღების ამბავი
ლიზი უხურგუნაშვილი
